TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil, Ulusal Muharip Tayyare projesiyle ilgili, “Bu mevzuda yurt dışından talepler var, şu anda devlet tarafınca açıklanmış bir antak kalma yok” dedi.
Dünyanın gözü, Türkiye’nin yerli ve ulusal teknolojileriyle müdafa endüstri alanında attığı adımlarda..
Türk müdafa sanayisi, dünyada bir ‘marka’ olma yolunda güvenli adımlarla aşama kaydediyor.
Türkiye’nin en mühim teknoloji projelerinden Ulusal Muharip Tayyare (MMU), yoğun şekilde hangardan çıkış törenine hazırlanıyor.
“Yurt dışından talepler var”
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) Genel Müdürü Temel Kotil, firmanın Ankara’daki yerleşkesinde basın mensuplarıyla bir araya geldi.
Temel Kotil, devam eden projeler, firmanın hedefleri ve müdafa sanayisindeki gelişmeler hakkında data vererek, amaçlarının dünyanın ilk 10 havacılık şirketleri içinde yer almak bulunduğunu söylemiş oldu.
Kotil, başka ülkelerin MMU projesine dahil olması mevzusunda da talep bulunduğunu bildirerek, “Bu mevzuda yurt dışından talepler var, şu anda bizle birlikte çalışan mühendisleri de var. Bunlar devletten devlete yapılması ihtiyaç duyulan bir antak kalma. Şu anda devlet tarafınca açıklanmış bir antak kalma yok.” ifadelerini kullandı.
Temel Kotil, firmanın ileriye dönük hedefleri içinde yolcu uçağı yapmak bulunduğunu da belirterek, “İleriye doğru vizyon konuşmak gerekiyorsa bu firmanın bir yolcu uçağı yapması gerekiyor. Doğal bunu şu anda konuşmak tabu. Bu şirkette yapabilirlik mevzusunda bir tamamlanmamış yok.” diye konuştu.
“Bu proje sıfırdan tasarlandı, uçtan uca örneksiz bir proje”
Kotil, geçmiş dönemde ABD kökenli General Dynamics ile meydana gelen F-16 montajının bugünkü çalışmalara mühim katkısı bulunduğunu belirterek, “Bu F-16 projesinde tasarım yoktu, bildiğimiz kolay montajdı o. Belli parçaların imalatı burada gerçekleştirildi. General Dynamics buraya bir kültür getirdi. Büyük şirketlerin kültürü önemlidir. İster yerli olsun, ister yabancı olsun fark etmez. General Dynamics ile yaptığımız F-16’lar ile uygulaman geliştirdik fakat mühendis geliştiremedik.
Örneksiz projeniz yoksa mühendis geliştiremezsiniz. Gökbey, TUSAŞ’ın örneksiz bir projesi. Devlete, bu projeyi bizlere verdiği için teşekkür ederiz. Bu proje sıfırdan tasarlandı, uçtan uca örneksiz bir proje. Gene, Hürkuş ve Anka da Gökbey şeklinde örneksiz projeler. Bu örneksiz projelerde mühendislerimiz gelişti. Büyüklerimiz örneksiz projeleri başlatınca bu emekler Ulusal Muharip Tayyare’ın da temelini oluşturdu.” diye konuştu.
Ek olarak yazılım mevzusunda şirketlerin artık eskisi kadar ketum olmadıklarını söyleyen Kotil, “Airbus ve Boeing hangi yazılımı kullanıyorsa ikimiz de kullanıyoruz. Bu yüzyıl daha düz, her şeye daha rahat ulaştığınız bir yüzyıl.” ifadelerini kullandı.
“Uydu mevzusunda tepeden girdik”
TUSAŞ’ın uydu mevzusunda da emekler yaptığını hatırlatan Kotil, “Biz bir tek İHA, tayyare, helikopter yapmıyoruz, bununla beraber uydu da yapıyoruz. Uydu mevzusunda şu şekilde bir yol aldık; normalde klasik komünikasyon uyduları 4-5 ton olur. Bunların içinde hidrazin denilen kimyasal var. O da 4 tonluk uyduda 2 tona yakın bir yakıt demek oluyor.
Hidrazin yakıtını kullanarak uydu 15 senelik ömrü süresince kendini yörüngede meblağ. TUSAŞ olarak ‘Biz çağdaş uydu yapmamız gerekiyor’ dedik. Onun için bir Arjantin firmasıyla da mutabık kaldık ve ortaklık kurduk. Bu uydu elektrikli olacak. Bunda hidrazini o denli koymuyorsunuz. Bundan dolayı roketler daha fazlaca elektrik gücüyle tahrik ediliyor.
Bu şekilde olunca da uydu 5 tondan 1 buçuk tona iniyor, bu çağdaş bir yaklaşım. Bu Airbus için de yeni olan bir şey. Şu anda Arjantin ulusal telekomünikasyon şirketi ARSAT için bir ihale aldık ve onlara uydu yapıyoruz. 2 yıl içinde bu çağdaş uydu yörüngede yerini alacak. Bu mevzuda ürün olarak tepeden girdik.” diye konuştu.
“İlk teslimat da 2025’te olacak”
Projelerini bir an ilkin seri imalata geçirmek istediklerini söyleyen Kotil, “İnşallah önümüzdeki 5 yıl sonunda MMU tamamlanmış olur. Öteki projeler de tamamlanmış olur ve seriye dökülür. Bizim iki yüzümüz var, ilki proje yapmak, bir de bunu seriye döküp satmak.
Şirket olarak mühim kısmı ikincisi. İlki para yer, ikincisi para getirir. Onun için Gökbey’i acil acil seriye döküyoruz. Hürjet de 2025 senesinde seri imalata dökülecek, ilk teslimat da 2025’te olacak. Atak-2, 2025’te teslim edilecek.” dedi.
“Projelerin bu kadar süratli gitmesinin sebebi arkadaşların tecrübesinden kaynaklı”
TUSAŞ’ın geliştirmekte olduğu MMU hakkında da konuşan Kotil, “F-16 ile gelişen ‘know how’ (data birikimi) kendini burada gösterdi. Motor takarken buradaydım. Dostlar birkaç saat içinde yeni motoru taktılar. Bunu icra eden dostlar kim bilir 100’üncü motorlarını takıyorlar. Bizim asetimiz bu. Projelerin bu kadar süratli gitmesinin sebebi arkadaşların tecrübesinden kaynaklı.
Bizim sermayemiz tecrübemiz ve insanımız. Uçağımızın şu anda uçuş bilgisayarı olsun, avionik sistemleri olsun tüm sistemleri üstünde. Gelecek günlerde motor çalıştırıp bunu göstereceğiz. Biz yıl sonuna kadar bunu bir an ilkin uçurmak modundayız. Hedefimiz yıl sonunda emniyetli bir uçuş yapmak.” ifadelerini kullandı.
“MMU’nun iniş takımını Türk şirketi yapıyor”
MMU’nun alt sistemlerinin Türkiye’de yapıldığını söyleyen Kotil, “Hürkuş’un kanopisini (tayyare kokpiti üstündeki saydam muhafaza) yurt dışından alıyorduk, contası da İsviçre’den geliyordu. 15 tayyare yapıyorduk, 8’inde engelleme koydular bizlere.
MMU’nun kanopisini Volo şirketi yapıyor. İniş ekibi fazlaca mühim, Hürkuş’ta problem yaşadık. Onu da İtalyan bir şirket yapıyordu fakat şimdi MMU’nun iniş takımını Türk şirketi TAAC yapıyor.” dedi.
MMU projesinin süratli gelişmesinde ülke gerçeklerinin de etkili olduğuna dikkat çeken Kotil, “Ülkelerin gereksinimleri kendilerine gore değişken olabiliyor fakat bizim bu uçağı bir an ilkin 2028 ya da 2029’da teslimata başlamamız gerekiyor. Bizim devletle kontratımız bu şekilde.
Bence karşılaştırmayı Almanlar, Fransızlar daha yavaş yapıyor da biz niçin daha süratli yapıyoruz şeklinde yapmamamız gerekiyor. Bundan dolayı gereksinimler fazlaca değişik, onların dinamikleri var. Soğuk Harp döneminde hem doğu blokundan hem de batı blokundan ülkelerin neler yaptıklarını biliyoruz.” diye konuştu.
“İsmi büyüklerimiz verir”
DHA’nın haberine gore; MMU’nun yeni bir adı olup olmayacağı mevzusuna ise Kotil, “İsmi büyüklerimiz verir. Biz ilkin uçuralım da sonrasında adı gelir onun. Gökbey’e Sayın Cumhurbaşkanımız, Aksungur’a da İsmail Demir başkanımız isim verdi. Bunun da bir adı olacak.” dedi.
